Wojska Obrony Terytorialnej jako piąty rodzaj sił zbrojnych zostały utworzone 1 stycznia 2017 roku. W szeregach formacji pełni służbę już ponad 6,5 tysięcy żołnierzy, w tym ponad 5,5 tys. żołnierzy terytorialnej służby wojskowej i ponad tysiąc żołnierzy zawodowych.

Do chwili obecnej utworzone zostało Dowództwo WOT oraz trzy brygady w województwach podlaskim, lubelskim oraz podkarpackim. W tych jednostkach trwa już szkolenie żołnierzy. Docelowo w każdym województwie utworzona zostanie brygada obrony terytorialnej, z wyjątkiem Mazowsza, gdzie powstaną dwie brygady.

Zgodnie z koncepcją utworzenia WOT, województwo warmińsko – mazurskie znajduje się w drugim etapie formowania piątego rodzaju sił zbrojnych. Formalnie etap ten został zapoczątkowany w maju, kiedy to minister obrony narodowej wyznaczył na stanowisko dowódcy 4. Warmińsko – Mazurskiej Brygady Obrony Terytorialnej płk. Mirosława Brysia. Dowództwo brygady ma swoją siedzibę w Olsztynie. W skład struktury organizacyjnej Brygady wchodzi 5 batalionów lekkiej piechoty z przyszłą dyslokacją w Morągu, Braniewie, Ełku, Giżycku i Olsztynie. Zgodnie z przyjętymi założeniami tworzenia Wojsk Obrony Terytorialnej, do każdego powiatu będzie przyporządkowana kompania lekkiej piechoty. Obecnie rozpoczyna się nabór kadry zawodowej oraz żołnierzy Terytorialnej Służby Wojskowej do batalionów w Morągu i Olsztynie. Osoby zainteresowane wstąpieniem do Wojsk Obrony Terytorialnej mogą zgłaszać się do właściwej terytorialnie Wojskowej Komendy Uzupełnień, w tym przypadku do WKU w Ostródzie i w Olsztynie. Do służby w tym batalionie preferowani są mieszkańcy powiatów: ostródzkiego, iławskiego, nowomiejskiego, działdowskiego, nidzickiego, olsztyńskiego oraz szczycieńskiego. Jednak już dzisiaj każda osoba zainteresowana służbą w WOT, może nawiązać kontakt z WKU właściwą terytorialnie dla pobytu stałego lub czasowego powyżej trzech miesięcy, gdzie uzyska informację o warunkach służby w WOT, zasadach naboru, czy też niezbędnych wymaganiach, jakie musi spełnić kandydat do WOT.

Osoby, które nawiążą kontakt z WKU, zostaną ujęte w bazach danych osób deklarujących chęć służby w WOT i na bieżąco będą informowane o etapach tworzenia jednostek wojskowych OT w rejonie zainteresowania.

Służba w WOT w jak najmniejszym stopniu ma zakłócać dotychczasowy tryb życia rodzinnego i zawodowego zainteresowanych. Żołnierz TSW, poza korzyściami w wymiarze praktycznym, takimi jak nabywanie doświadczenia i umiejętności, otrzyma również gratyfikację w postaci uposażenia oraz dodatków do uposażenia. Wysokość uposażenia uzależniona będzie od posiadanego stopnia wojskowego i oscylować będzie w granicach 502,40 zł miesięcznie dla żołnierza TSW w stopniu szeregowego oraz 646,40 zł dla żołnierza TSW w stopniu majora. Nowością w stosunku do wcześniej funkcjonujących regulacji prawnych jest przyznawany żołnierzom TSW comiesięczny dodatek do uposażenia zasadniczego za pełnienie Terytorialnej Służby Wojskowej, tzw. „dodatek za gotowość”. Dodatkowo, żołnierze Terytorialnej Służby Wojskowej zamieszkujący poza miejscem służby mają prawo do zwrotu kosztów dojazdów z miejsca zamieszkania do miejsca pełnienia służby rotacyjnej i z powrotem.

Zgodnie z harmonogramem formowania 4. W–MBOT, pierwsze 16-dniowe szkolenie podstawowe żołnierzy Terytorialnej Służby Wojskowej planowane jest na przełomie pierwszego i drugiego kwartału 2018 roku w batalionie w Morągu.

Ogólne informacje nt. szkoleń:

Tzw. „szesnastka”, czyli 16-dniowe szkolenie podstawowe jest prowadzone w systemie ciągłym i biorą w nim udział osoby, które do tej pory nie miały do czynienia ze służbą wojskową. Pierwszy dzień to wcielenie, umundurowanie i wyekwipowanie oraz sprawy ewidencyjne. Zwykle w drugim dniu ochotnicy poddawani są testowi oceny potencjału sprawności fizycznej, który obejmuje „test wejściowy” oraz badanie współczynników budowy ciała. Wyniki tych testów i badań zostaną wykorzystane w dalszej służbie, głównie w celu doskonalenia sprawności fizycznej kandydatów. 

Podczas 16 dni szkolenia największy nacisk położony jest na naukę praktycznych umiejętności posługiwania się bronią, zasad zachowania na polu walki oraz przetrwania, pierwszej pomocy, czy też topografii. Szkolenie taktyczne integruje wszystkie inne przedmioty, a priorytetem jest szkolenie ogniowe, w tym nauka bezpiecznego i efektywnego posługiwania się bronią. Podczas szkolenia ogniowego statystyczny Terytorials zużywa ok. 100 sztuk amunicji. W szkoleniu wyrównawczym biorą udział rezerwiści, dlatego jest ono krótsze i trwa 8 dni.

16-dniowe szkolenie podstawowe, czy też 8-dniowe wyrównawcze jest tylko przepustką do dalszego szkolenia Terytorialsów. W ciągu trzech lat żołnierze TSW będą szkolić się minimum 124 dni po 12 godzin dziennie, a dotyczy to tylko tzw. funkcji prostych. Doskonalenie specjalistów obejmie dodatkowe dni szkoleniowe.
Ponad 30% Terytorialsów stanowią osoby do 25 roku życia. Średnia wieku statystycznego Terytorialsa to 31 lat, a 9% wszystkich to kobiety.  

Jeśli chodzi o strukturę wykształcenia, to ponad 1/3 żołnierzy TSW legitymuje się wykształceniem wyższym, połowa średnim, a 14% deklaruje, że studiuje. Ponad 40% Terytorialsów posiada wykształcenie techniczne. 

Wojska Obrony Terytorialnej będą ściśle współdziałać z wojskami operacyjnymi. Misją WOT jest obrona i wspieranie lokalnych społeczności. Do głównych zadań w czasie pokoju będzie należało m.in. przeciwdziałanie i zwalczanie skutków klęsk żywiołowych. W czasie wojny WOT będzie wspierać wojska operacyjne w strefie bezpośrednich działań bojowych, a poza nią będzie stanowić siłę wiodącą.

Monika Jabłońska, rzecznik prasowy 4. Warmińsko - Mazurskiej Brygady Obrony Terytorialnej