To pierwsza, ale nie ostatnia taka porada. Nadsyłajcie swoje propozycje podobnych tematów na adres e-mail redakcji kontakt@infoilawa.pl.

Jaki problem zgłosiła Czytelniczka (imię i nazwisko do wiadomości redakcji), pracownica jednego z zakładów w Iławie?

- Jesteśmy praktycznie zmuszani do podpisywania urlopów wypoczynkowych. Bywa tak, że dowiaduję się w piątek, że mam podpisać urlop na poniedziałek i wtorek. Nie jest nam konkretnie podawana przyczyna takich urlopów. Przełożeni tłumaczą się tym, że nie ma zamówień, a w praktyce zamówienia są, a tak naprawdę nie możemy dalej pracować np. przez brak kartonów - opisuje sprawę kobieta. - Jeżeli ktoś nie ma urlopu wypoczynkowego, musi napisać wniosek o urlop bezpłatny lub po prostu odpracować te godziny po godzinach pracy, w których w danym tygodniu pracujemy. Ta sytuacja trwa już jakiś czas, wiele osób praktycznie już nie ma urlopów. Oczywiście, nikt się nie odezwie. Boimy się, że nie dostaniemy zapowiedzianych podwyżek...

Pracownica i jej koledzy źle się z tą sytuacją czują, dlatego iławianka poprosiła o pomoc. Wątpliwości zgodził się rozwiać doradca prawny Marek Kołomański. Pytania redakcji i jego odpowiedzi publikujemy poniżej.

1) Czy pracodawca może wysłać na przymusowy bezpłatny urlop?

Doradca prawny Marek Kołomański: W pierwszej kolejności należy wskazać, iż relacje pracownika z pracodawcą regulują głównie normy Kodeksu pracy. Są w nim określone zarówno uprawnienia, jak i obowiązki wymienionych stron stosunku pracy.

Zgodnie z art. 174 §1 Kodeksu pracy urlop bezpłatny udzielany jest wyłącznie na wniosek pracownika. Zatem pracodawca w żaden sposób nie może zmusić pracownika do skorzystania z tej formy urlopu.

2) Czy jeśli przyczyna braku pracy leży po stronie pracodawcy, nie powinien on wypłacić "postojowego", zamiast wysyłać na przymusowe urlopy?

Marek Kołomański: W myśl art. 81. §1 Kodeksu pracy pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów. Natomiast §2 stanowi, iż wynagrodzenie, o którym mowa w §1, przysługuje pracownikowi za czas niezawinionego przez niego przestoju. Jeżeli przestój nastąpił z winy pracownika, wynagrodzenie nie przysługuje.

3) Czy pracodawca może zmusić pracownika do wykorzystania urlopu wypoczynkowego we wskazanym przez pracodawcę terminie? Jeśli tak, jakie w tym zakresie obowiązują zasady?

Marek Kołomański: Co do zasady, terminy urlopów wypoczynkowych należy ustalić z wyprzedzeniem. Można tego dokonać, sporządzając plan urlopów, który uwzględnia urlopy przypadające na dany rok oraz niewykorzystane w latach poprzednich, a także urlopy uzupełniające. Taki plan pracodawca ustala samodzielnie, biorąc pod uwagę wnioski pracowników oraz konieczność utrzymania normalnego toku pracy zakładu. Należy pamiętać, iż nie jest on jednak związany tymi wnioskami, a brak ich akceptacji nie wymaga uzasadnienia. Najczęściej to właśnie konieczność zapewnienia prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa powoduje, iż pracodawca może nie uwzględnić wniosku pracownika dotyczącego terminu wykorzystywania przez niego należnego urlopu. 

Zgodnie z porządkiem ustanowionym przez normy Kodeksu pracy tylko w jednym przypadku pracodawca może zmusić pracownika do skorzystania z urlopu w wyznaczonym przez siebie terminie. Zgodnie z art. 1671 Kodeksu pracy pracownik jest zobowiązany do wykorzystania przysługującego mu urlopu w okresie wypowiedzenia w momencie, kiedy pracodawca takiego urlopu mu udzieli. Całkowite władztwo w tym zakresie zostało pozostawione wyłącznie pracodawcy, bez konieczności porozumienia, czy uzgodnienia swej decyzji z pracownikiem. Mimo to pracodawca nie jest zobowiązany skorzystać z tego uprawnienia i może zdecydować, że w okresie wypowiedzenia pracownik będzie świadczył pracę, bez zmian, a za niewykorzystany urlop zostanie mu wypłacony ekwiwalent pieniężny. Tarcza 4.0. wprowadza jednak nowe regulacje odnoszące się do niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego. Zgodnie z nimi, pracodawca będzie uprawniony, aby skierować pracownika na 30 dni zaległego urlopu wypoczynkowego. Kwestie te precyzuje art. 15 Ustawy z 2 marca 2020 roku „o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych”. W myśl tego przepisu, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, pracodawca będzie mógł udzielić pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez konieczności uzyskania akceptacji pracownika i z pominięciem planu urlopów, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego przez pracownika w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu, a pracownik jest obowiązany taki urlop wykorzystać.

Ta publikacja otwiera nowy cykl portalu Info Iława pt. "Zapytaj prawnika".

• Masz wątpliwość dotyczącą prawa pracy, cywilnego, karnego, rodzinnego?
• Napisz do nas na kontakt@infoilawa.pl, opisz sytuację i zadaj nurtujące Cię pytania.
• Wybrane sprawy skomentuje na portalu www.infoilawa.pl Kancelaria Pomocy Prawnej Marek Kołomański.
• (Dane osób zgłaszających nie będą publikowane.)

g

Red. kontakt@infoilawa.pl.