InfoWyprawa, część 27. Akweny wodne gminy Zalewo

Gmina Zalewo, dawniej Saalfeld 

Gmina Zalewo jest mi szczególnie bliska z dwóch powodów - krajobrazowych, to piękny pagórkowaty obszar z licznymi jeziorami oraz z powodów historycznych, a mianowicie Zalewo prawa miejskie uzyskało w 1305 roku, w tym samym roku, co Iława. To dlatego w moim poradniku i przewodniku nie tylko rowerzysty „Kierunek: Pojezierze Iławskie” napisanym na 700-lecie uzyskania praw miejskich, występują dwie części, Iława z 30 trasami i Zalewo z 9 trasami rowerowo-pieszymi.  

Obszar miejsko-wiejskiej gminy Zalewo to 254,34 km², jest zamieszkany przez 6 763 osoby, w tym miasto Zalewo zajmuje powierzchnię 8,22 km² z 2 165 mieszkańcami. 

Realizacja cyklu InfoWypraw - akweny wodne, po raz piąty, skłania do odpowiedzi na nurtujące nie tylko mnie pytanie, tym razem: ile jezior jest w gminie Zalewo? 

Dziś również poznamy, dotąd niepoznaną, liczbę jezior w powiecie iławskim.

Ja to wiem, i tę dobrą nowinę dziś Wam przekażę.

Badając gminę Zalewo, doszukałem się 33 akwenów wodnych powyżej 1 ha. Do brzegu dwóch jezior dochodzi granica gminy Zalewo (JC): Bądze, Gil Wielki. Jezioro Jeziorak leży na terenie dwóch gmin: Zalewo i Iława. Cztery akweny to stawy (S): Girgajny, Kraina Dauby, Półwieś, Wieprz. Z jeziora Abiskarskiego w wyniku budowy grobli z kanałem powstały dwa jeziora: Karnickie Południowe i Karnickie Północne. Z powodu obniżenia wód gruntowych, zarastania lub osuszania, z zalewskiego krajobrazu zniknęło 5 jezior: Blinden See, Kahle Wiese, Naimen See, Schilling See, Zalewska Atlantyda. Od 1576 roku powierzchnia zalewskich akwenów zmniejszyła się o ok. 345 ha, o wielkość większą niż połowa powierzchni jeziora Płaskiego leżącego w gminie Zalewo. Do tego należy dodać powierzchnię osuszonych jezior w gminach Iława, Kisielice, Lubawa, Susz, ok. 1060 ha i wychodzi... Wyobrażacie to sobie? To tak, jakby w powiecie iławskim wyschło przez 500 lat prawie 1/2 Jezioraka! Wspomnieć należy, że w ostatnich 20 latach w zdecydowanej większości lustra jezior powiatu iławskiego obniżyły się o około 1 metr. Jeśli tempo osuszania jezior, wycinania lasów, wzrost temperatury otoczenia, będą postępować tak jak dotychczas, nietrudno jest sobie wyobrazić, jak jeziora powiatu iławskiego będą wyglądały za 100 lat.

To ile jest obecnie jezior o powierzchni powyżej 1 ha w gminie (wiejskiej i miejskiej) Zalewo? 22, (21/1).

Tabela akwenów wodnych gminy Zalewo

Objaśnienia:
(JC) – jezioro, którego liną brzegową przebiega granica gmin.
(JG) – jezioro, przez które przebiega granica gmin.
(N) – obecnie jezioro nieistniejące, istniało w 1910 r.
(N1) – obecnie jezioro nieistniejące, istniało w 1576 r.
(N10)- jezioro istniało do 1844 roku, w wyniku budowy grobli z kanałem powstały dwa jeziora: Karnickie Południowe i Północne.
(S) – staw naturalny lub sztuczny.
Gr. – Gross: Wielki.
Kl. – Kleiner: Mniejszy. 
S. – See: Jezioro.
d. – dawniej.
/Zalewo – nazwa miejscowości, w której leży akwen wodny.
k/Zalewa – nazwa miejscowości, w okolicy której leży akwen wodny.

Podsumowując:
w gminie Zalewo jest 26 akwenów wodnych, w tym jezior powyżej 1 ha – 22.

W Powiecie Iławskim
są obecnie 144 akwenów wodnych, w tym jezior powyżej 1 ha – 97. 
(jeziora Kolmowo i Jeziorak znajduje się w dwóch gminach).

W zestawieniu znalazło się wiele wcześniej używanych nazw akwenów, są niemal wszystkie, a to za sprawą Kazika Skrodzkiego – miłośnika fotografii, historii, legend gminy Zalewo i Oberlandu, którego zaprosiłem do wspólnego opracowania tabeli akwenów i prezentacji jego dorobku fotograficznego zalewskich jezior.

Wymyśliłem kiedyś wyprawy biegowe wokół jezior. Sporo jezior wokół przemierzyłem, jako jeden z nielicznych również najdłuższe jezioro Jeziorak. Odwiedzenie wszystkich jezioro w powiecie iławskim to jest dopiero wyzwanie i wspaniały pomysł na sportowe poznawanie uroków i zakątków Powiatu Iławskiego, gmin Iława, Kisielice, Lubawa, Susz, Zalewo.

Jak się powiedziało "a" - akweny wodne powiatu iławskiego, trzeba powiedzieć "b" -  bezlik, czyli rzeka. Następny odcinek InfoWyprawy dotyczył będzie rzek powiatu iławskiego.

Do zobaczenia na trasach Powiatu Iławskiego.

Ciekawostki iławskich, kisielickich, lubawskich, suskich i zalewskich akwenów wodnych, a tym samym są to ciekawostki akwenów wodnych Powiatu Iławskiego.

• Akwenów wodnych w gminie Iława o powierzchni poniżej 5 ha jest - 29, w gminie Kisielice - 5, w gminie Lubawa – 10, w gminie Susz – 6, w gminie Zalewo - 4.
• Jeziora o powierzchni ponad 100 ha leżące całkowicie w gminie Iława: Łabędź 308 ha, Starzykowskie ok. 250 ha (N1), Szymbarskie 165,2 ha, Iławskie 154,5 ha, Widłąg 122,6 ha, w gminie Kisielice: Goryńskie 201,7 ha, Dłużek 100,7 ha, w gminie Lubawa – brak, w gminie Susz: Gaudy 152,5 ha, Januszewskie 111,3 ha, w gminie Zalewo: Płaskie, 615,8 ha, Rucewo Wielkie 186,1 ha, Jaśkowskie 146 ha.
• Miasta powiatu iławskiego, w których znajduje się jezioro/a: Iława, Kisielice, Susz, Zalewo.
• Na terenie dwóch gmin leżą jeziora: Kolmowo, Trupel, Łodygowo, Karaś, zaś Jeziorak leży na terenie 3 gmin.
• Najgłębsze jeziora w gminie Iława: Urowiec 31,8 m, Szymbarskie 25,1 m, Czyste 22 m, Łąckie 20 m, Jasne 19,8 m, w gminie Kisielice: Dłużek 14,9 m, Goryńskie 9,9 m, w gminie Lubawa: Zwiniarz 5,5 m, w gminie Susz: Kawki 13,1 m, Kolmowo 5,7 m, Suskie 5,3 m, w gminie Zalewo: Pozorty 16,7 m, Jaśkowskie 16 m, Witoszewskie 12,2 m.
• Największe jeziora w gminie Iława: Jeziorak 3219 ha, Łabędź 308 ha, Szymbarskie 165,2 ha, w gminie Kisielice: Trupel 303,63 ha, Goryńskie 200,1 ha, w gminie Lubawa: Zwiniarz 53,7 ha, Rakowickie 8,5 ha, w gminie Susz: Gaudy 152,5 ha, Januszewskie 111,3 ha, w gminie Zalewo: Jeziorak 3219 ha, Płaskie 615,8 ha, Ewingi 491 ha.
• Największe jeziora w Powiecie Iławskim: Jeziorak 3219 ha, Płaskie 615,8 ha, Ewingi 491 ha.
• Największym stawem w powiecie iławskim, znajdującym się w gminie  Kisielice, jest dawne jezioro, obecnie Staw Łodygowo o powierzchni 137 ha, drugim co do wielkości stawem jest dawne jezioro Girgajny o powierzchni 74,2 ha leżące w gminie Zalewo.

g

Atrakcje Powiatu Iławskiego w jednej zakładce. Kolejna InfoWyprawa na Infoilawa, wszystkie w jednej zakładce. Masz w sobie pasję podróżowania, wędkowania, poznawania Powiatu Iławskiego i jego okolic pieszo, rowerem, samochodem, kajakiem czy samolotem, zastanawiasz się, gdzie właśnie ruszyć na wyprawę? Już nie musisz! Wszystkie atrakcje w jednej zakładce InfoWyprawa na Infoilawa!

https://www.infoilawa.pl/infowyprawa

Opracował: Krzysztof Zakreta/red. kontakt@infoilawa.pl.
Zdjęcia: Kazik Skrodzki.