PRAWDĄ JEST ŻE, IŻ TAM GDZIE BYŁ KIRKUT TERAZ JEST BASEN. ALE TO NIE WSZYSTKO. STARSI PAMIĘTAJĄ JAK W LATACH 1975-78 NA STADIONIE BUDOWANO SKARPĘ NA ŁAWECZKI OD STRONY PÓŁNOCNEJ. ZIEMA Z KOŚĆMI BYŁA TAM WOZONA KOPARKĄ. RAZ PRZYWIEŹLI PRAWIE KOŚCIOTRUPA I WYSYPALI GO.

Dziwne, wierzą w niebo po śmierci, a się smucą, że bliscy umarli. Bez sensu. Słabe coś to niebo musi być w takim razie.

A co się stało z ciałami tych, którzy w tym samym czasie byli torturowani i mordowani w piwnicy budynku na ul. Kościuszki, zarządzanym po wojnie przez miejscowy Urząd Bezpieczeństwa? Gdzie oni dzisiaj spoczywają? Ludzkie szczątki odkryto także później podczas budowy Budowlanki przy ul. 1 Maja. Był tam zapewne tymczasowy, niewielki cmentarz wcześniej rannych, a później zmarłych żołnierzy sowieckich. Może właśnie tych, których wcześniej leczono w sowieckim szpitalu wojskowym znajdującym się w budynku dzisiejszej szkoły Jedynki przy ul. Kościuszki. Z tym, że odkryte tam ludzkie szczątki zostały później przeniesione na teren sowieckiego cmentarza wojennego w Braniewie. Tak więc spacerując dziś w różnych miejscach naszego Miasta, wiele osób nawet często nie zdaje sobie sprawy, że kiedyś byli tam chowani nasi dawniejsi i bliżsi poprzednicy w czasie, mieszkający lub przebywający przed nami w Iławie. Pamiętajmy o nich. To może dzięki temu kiedyś ktoś będzie choć trochę pamiętał również o nas..

A co się stało z ciałami ok. 60 Rosjanek, które w czasie wojny pracowały jako robotnice przymusowe w tartaku znajdującym się mniej więcej w miejscu dzisiejszego hotelu Tiffi? Zostały one prawdopodobnie zamordowane przez swych rodaków "wyzwoleńców" w sowieckich mundurach jako tzw. zdrajczynie narodu...Jeszcze z innej relacji wynikło, że groby znajdowały się także na Gajerku, w pobliżu muru późniejszego więzienia. Chowano tam zmarłych niemieckich jeńców wojennych siedzących w sowieckim, ogrodzonym drutem, obozie jenieckim znajdującym się po wojnie właśnie na Gajerku...A co się stało z ofiarami obozu przejściowego, znajdującego się do 1949 r. w rękach sowieckiego NKWD, mieszczącego się w obiektach dawnych koszar niemieckich, a w których utworzono później iławski Zakład Karny? Z innych danych wynikało, że pośród przetrzymywanych tam jeńców i cywilów niemieckich trup ścielił się gęsto i z powodu maltretowania jak i z głodu.

A ci, którzy korzystają uroków basenu miejskiego, o tym, że dziś kąpią się na miejscu dawnego kirkutu, czyli... cmentarza społeczności iławskich Żydów. Bo oni również kiedyś mieszkali w Iławie. Co prawda nie byli chrześcijanami, ale ich tzw. starszymi braćmi. I im także należy się pamięć, choć być może co niektórym dzisiejszym tzw. "superpatriotom" spod znaków przeróżnych falang mogłoby się to niezbyt podobać... Prawdopodobnie ludzkie szczątki spoczywają także na dnie zarówno Małego jak i Dużego Jezioraka. Z niektórych relacji wynika, że w lutym 1945 r., gdy do Iławy weszli żołnierze sowieccy, to wkrótce na lodzie obu Jezioraków leżały liczne ciała pomordowanych jeńców niemieckich. Co się z nimi później stało?

W tym specjalnym czasie pamiętajmy jednak, że miejsc, dziś często kompletnie zapomnianych ludzkich pochówków, w Iławie było kiedyś więcej. I zmieniały się ich lokalizacje. Jedno z nich i jedno z pewnie największych jeszcze nie zostało nawet dokładnie zlokalizowane. A chyba już wreszcie czas na to. Chodzi o miejsce grzebania przez hitlerowców zamęczonych w czasie wojny więźniów miejscowego obozu pracy. Mieszczącego się w rejonie parowozowni, za torami, w okolicy tamtejszej wieży ciśnień. Przypuszcza się, że masowy grób zamęczonych i zagłodzonych więźniów mógł znajdować się w okolicach rozwidlenia torów prowadzących do Torunia i Warszawy. Jednak najstarszy cmentarz, choć pewnie niezbyt duży, mieścił się koło czerwonego kościoła, najprawdopodobniej za jego budynkiem. Z kolei ci, którzy lubią dziś się bawić w knajpkach znajdujących się w parku miejskim, mogliby czasami pamiętać, że jeszcze przed 1945 rokiem znajdował się tam...cmentarz ewangelicki.

Do roboty zagonić księży za długo zerują na Polakach opodatkować tą grupę przestępczą i odebrać majątek kościoła

Jaka znowu żałoba do diaska, cieszmy się, że życie toczy się dalej. Czy mohery potrafią się tylko smucić>