Aż trudno uwierzyć, że minęło już 25 lat siostrzeństwa Iławy z Herborn - miastem położonym w landzie Hessen w Niemczech. 

Jubileusz współpracy był nie tylko okazją do podsumowań i określenia kierunków partnerstwa na kolejne lata, ale także sposobnością do ogólnego spojrzenia na współczesne stosunki polsko-niemieckie. Niezwykle ważną rolę w kontekście budowania polsko-niemieckiego porozumienia odgrywają bowiem bezpośrednie spotkania na najniższym szczeblu: mieszkańców, młodzieży i władz samorządowych. 

Między innymi o tym rozmawiano podczas wystawy i wykładu zorganizowanych przez Instytut Spraw Polsko-Niemieckich z Darmstadt. Prowadzący wykład profesor Peter Oliver Loew zarówno w części oficjalnej spotkania, jak i w rozmowach prowadzonych w kuluarach podkreślał, jak ważną rolę w dzisiejszych czasach odgrywają oddolne inicjatywy polsko-niemieckie oraz jak ogromne znaczenie dla zacieśniania przyjaźni mają wzajemny szacunek i empatia.

Spotkanie w Herborn było także sposobnością do podjęcia decyzji o rozszerzeniu współpracy wymiany młodzieży szkolnej, w tym także grup sportowych, jak również o odświeżeniu współpracy w zakresie promocji oferty turystycznej i zainicjowaniu współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi.  

- Po raz pierwszy miałem okazję osobiście odwiedzić nasze miasto partnerskie w Niemczech i uważam, że bezpośredni kontakt to wartość nie do przecenienia. To zresztą nie tylko moje zdanie, ale wszystkich uczestników delegacji, z których zdecydowana większość była w Herborn po raz pierwszy. To niesamowite, że wbrew zmianom władz na przestrzeni lat partnerstwo obu miast zapisuje kolejne karty w historii polsko-niemieckiej przyjaźni. Ogromnie się cieszę, że mogę być jej częścią i stwarzać możliwości dla naszych mieszkańców do poznawania kultury naszych sąsiadów, z którymi łączy nas przecież trudna przeszłość. Zwłaszcza w kontekście tej bolesnej przeszłości istotne jest budowanie porozumienia oraz dbałość o świadomość i otwartość w umysłach nas wszystkich. Spotkanie w Herborn uważam za bardzo owocne i jestem przekonany, że wkrótce nasza współpraca nabierze nowego rozpędu. Za serdeczne przyjęcie, interesujące rozmowy, otwartość i zaangażowanie władz i mieszkańców Herborn osobiście podziękowałem pani burmistrz Katji Gronau, przekazując jej m.in. symboliczną statuetkę żaglówkę z cytatem: „To nie kierunek wiatru, a ustawienie żagli decyduje, w którą stronę popłyniesz.”

Warto wspomnieć wszystkich, którzy na przestrzeni lat dokładali cegiełkę do zacieśniania naszego partnerstwa. Począwszy od dyrektorów szkół - pana Hartmuta Oehlenschlägera (Johanneym Gymnasium) i Andrzeja Lewandowskiego (Liceum im. Stefana Żeromskiego), poprzez ówczesnych włodarzy - pana Adama Żylińskiego, burmistrza Iławy i nieżyjącego już Bernda Sonnhofa, burmistrza Herborn, których podpisy znalazły się na porozumieniu o współpracy w 1998 roku, pana Włodzimierza Ptasznika i Hansa Bennera, którzy zadeklarowali kontynuację współpracy miast i dbali o jej odpowiedni kierunek oraz wielu innych osób, którzy dbali o naszą przyjaźń.

- Bardzo doceniam każdy pojedynczy gest wykonany w przeszłości, który doprowadził nas do tego miejsca, w którym dziś jesteśmy. Mam ogromny szacunek do wszystkich osób, którzy na przestrzeni lat tworzyli historię partnerstwa Iławy i Herborn. Cieszę się, że mimo naszej trudnej historii potrafiliśmy zbudować most porozumienia i nadal budujemy piękną teraźniejszość, umacniając pokój dla przyszłych pokoleń - mówił w Herborn burmistrz Kopaczewski.

Na sam koniec pobytu burmistrz zwrócił się do burmistrzyni Herborn Katji Gronau i wszystkich mieszkańców Herborn: 

- Życzę nam, aby bez względu na okoliczności, sprzyjające czy nie, nasza współpraca układała się przez kolejne lata tak jak do tej pory, zasilana naszą dobrą wolą, determinacją i zaangażowaniem. Wszystkim mieszkańcom obu miast życzę pomyślności i mądrych decyzji, które dalej będą rozwijały oba miasta i zacieśniały naszą przyjaźń.

Wspólne działania na przestrzeni lat

W ramach 25-letniej współpracy miast organizowane były m.in. konferencje sekretarzy miast partnerskich, wizyty artystów, z których pamiętamy m.in. wystawę prac malarstwa i rzeźby artystów z iławskiego Stowarzyszenia Sart w Herborn nawiązującą do dziedzictwa kulturowego i niemieckiej przeszłości Iławy, występ naszej orkiestry dętej czy chóru Camerata w Herborn, konferencje Zielonych Płuc Polski, w których wymienialiśmy się doświadczeniami z zakresu ekologii, udział Iławy w Hessentag w 2016 roku czy udział orkiestry Musikverein Herborn Seelbach w 2018 roku podczas festiwalu Złota Tarka w Iławie. Mieszkańcy Herborn dobrze znają nasze miasto, od wielu lat bowiem organizowane są prywatne wyjazdy herbończyków do Iławy tzw. Burgerfahrt, czyli wycieczki w okresie letnim połączone ze zwiedzaniem miasta i okolicy, a także innych miast Polski. 

- W kolejnych latach pragniemy pielęgnować naszą przyjaźń, podejmując kolejne inicjatywy, a niezwykle ważną rolę w tym procesie może odegrać zaangażowanie młodzieży, która za jakiś czas przejmie po nas obowiązki. Cieszę się, że mimo naszej trudnej historii budujemy piękną teraźniejszość, umacniając pokój dla przyszłych pokoleń. Z każdą wizytą i zrealizowaną wspólnie inicjatywą zacieśniała się nie tylko przyjaźń pomiędzy przedstawicielami samorządów, ale przede wszystkim pomiędzy mieszkańcami, członkami stowarzyszeń, zarówno młodzieży, jak i osób dorosłych. Doświadczenia zdobyte podczas każdego wyjazdu, nawiązane przyjaźnie i wspomnienia to bezcenne lekcje i wspomnienia, których nigdy się nie zapomina - mówi burmistrz Dawid Kopaczewski.

Jak zaczęła się współpraca Iławy i Herborn? Wspomnienia Andrzeja Lewandowskiego

Współpraca Iławy i Herborn zapoczątkowana została w 1994 roku przez dyrektora gimnazjum w Herborn Hartmunta Oehlenschlägera, kiedy to zorganizowano pierwszą polsko-niemiecką wymianę szkolną uczniów. Dyrektorem liceum była wówczas pani Wenanta Badaczewska-Dymna, ja stanowisko to objąłem w 1999 roku. W wymianie uczestniczyłem osobiście od samego początku najpierw pomiędzy szkołami, później już jako zastępca burmistrza.

Jesienią 1993 roku, dzięki pomocy ówczesnego burmistrza miasta Adama Żylińskiego i szefa promocji pana Marka Janiaka miałem możliwość spotkać się z szefem biura Polsko-Niemieckiej Współpracy Młodzieży w Warszawie. Po tym spotkaniu przygotowaliśmy ofertę szkoły, która została zamieszczona w informatorze wydawanym przez PNWM.

Późną zimą 1994 r., chyba w lutym, do naszej szkoły zadzwonił dyrektor gimnazjum niemieckiego (Johanneum-Gymnasium) pan Hartmut Oehlenschläger. Po krótkiej rozmowie okazało się, że pragnie odwiedzić naszą szkołę, aby nawiązać z nami wymianę młodzieży.

Gdyż, jak się okazało, Johanneum poszukiwało szkoły w Polsce, z którą mogłoby współpracować. Pan Dieter Schulz był na wakacjach w Polsce, przejeżdżał przez Iławę, która spodobała mu się i to on zaproponował dyrektorowi Johanneum, aby skontaktować się z nami.

Od tego momentu tempo zdarzeń związanych z nawiązaniem współpracy było na tyle zawrotne, że dwa tygodnie po wizycie delegacji niemieckiej w naszej szkole, w dniu 18 kwietnia 1994 roku, pierwsi nasi uczniowie z opiekunami zawitali w Herborn, w mieście położonym w Niemczech, w Hesji. Jechaliśmy pełni obaw, jak zostaniemy przyjęci, jak poradzą sobie nasi uczniowie, jaki będzie efekt tej naszej wizyty.

Wtedy w kwietniu 1994 roku nie przeczuwaliśmy jeszcze, że ta współpraca nabierze takich rozmiarów, choć nasz pobyt budził od początku życzliwe zainteresowanie miejscowych władz oraz gazet. Byliśmy podejmowani w ratuszu przez burmistrza oraz przedstawicieli magistratu, ale nawet nie przypuszczaliśmy, że zapoczątkujemy zbratanie się naszych miast.

W maju 1997 roku w obecności wielu znamienitych gości, w auli Johanneum Gymnasium w Herborn podpisaliśmy umowę o partnerstwie szkół. Była to bardzo podniosła uroczystość, która pozostała w mojej pamięci do dziś. Nie zapomnę, z jakim przejęciem chór szkoły wykonał w języku polskim naszą ludową piosenkę „Kukułeczka kuka”.

Na początku wymiana z Herborn miała charakter typowo turystyczno-poznawczy, z wieloma wycieczkami oraz uczestnictwem w lekcjach. Od roku 2000 przekształciliśmy wymiany w tzw. wspólne przedsięwzięcia, zwane również projektami. Takim przedsięwzięciem stał się projekt ekologiczny, który został opracowany przy naszym współudziale przez kolegów z Herborn. Wystąpiliśmy wspólnie do fundacji im. Roberta Boscha o wsparcie finansowe tego projektu. Z pozyskanych środków zakupiliśmy materiały do chemicznej analizy wody. Dodatkowo obie szkoły zyskały fundusze na zakup pomocy naukowych do biologii. Nauczyciele biologii z obu szkół opracowali projekt szczegółowy badania wody metodą chemiczną i biologiczną. Zamiar ten stał się możliwy dzięki naszej pomocy w wykonaniu wszelkich tłumaczeń z tym związanych.

W 2002 roku pozyskaliśmy ponownie z nauczycielami z Herborn fundusze z tej samej fundacji na zorganizowanie pleneru fotograficznego oraz wystawy fotograficznej, obrazującej spojrzenie młodych Polaków i Niemców na partnerskie kraje. Powstała wystawa gościła w Johanneum Gymnasium w Herborn, następnie w tamtejszym ratuszu, wiosną 2001 roku została przywieziona przez delegację niemiecką do Iławy, gdzie zajęła miejsce w ratuszu, a później zdobiła naszą szkołę.

Pomysł wspólnego gotowania stał się przyczynkiem do zorganizowania Dnia Polskiego w szkole niemieckiej oraz Dnia Niemieckiego w naszej szkole. Degustacja stała się punktem kulminacyjnym tego dnia i dała możliwość wspólnych dyskusji przy posiłku o zwyczajach w obu krajach.

Jedna z wymian miała aspekt historyczny. W ramach niwelowania uprzedzeń wynikających z trudnej historii naszych narodów młodzież zbierała materiały dotyczące wspólnej historii i przeplatania się kultury polskiej i niemieckiej.

Od początku naszej współpracy z Johanneum Gimnasium byliśmy bardzo uroczyście podejmowani przez władze miasta. Podczas tych spotkań ze strony niemieckiej padały zapytania o możliwość współpracy nie tylko szkół, ale także i miast. Staliśmy się łącznikami pomiędzy włodarzami Herborn i Iławy. Jak dziś widać, skutecznymi łącznikami.

Partnerstwo z Herborn jest wyjątkowe, bo nie zawiązało się z inicjatywy władz, a dzięki szczerej ludzkiej sympatii i dobrej woli ludzi, którzy w 1994 spotkali się, by nawiązać współpracę szkół. Na współpracy Iława - Herborn zyskały organizacje pozarządowe, środowiska artystyczne, uczniowie i mieszkańcy obu miast - dodaje Lewandowski.

Publikacja Urzędu Miasta w Iławie.