Pierwszy plakatowy kalendarz o tematyce ekologicznej został wydany przez Powiat Iławski w grudniu 2003 r. W ciągu 21 lat wiele zmieniło się w grafice i stylu publikacji, ale niezmienny jest ich edukacyjny charakter właśnie. Dla mieszkańców Powiatu Iławskiego mamy świąteczną niespodziankę – 20 wyjątkowych kalendarzy w prezencie!

Formuła kalendarza, przedstawiająca dzieciństwo dziko żyjących zwierząt nie jest prosta do zrealizowania. Tutaj w grę wchodzą etyczne aspekty wykonania fotografii i prawo, które zakazuje płoszenia zwierząt. Zakaz ten uniemożliwia prezentowanie zdjęć zwierząt w gniazdach czy norach. Takie zdjęcia jednoznacznie wskazują na bezpośrednią ingerencję i szkodliwe działanie. Czasami jednak udaje się zrobić zdjęcie bezpieczne dla zwierzęcia i na tyle ciekawe w naszym pojęciu, że warte podzielenia się jego urokiem.

Te efektowne zdjęcia z kalendarza na 2025 r. wykonali: Dariusz Ciździel, Beata Ułanowicz, Stanisław Blonkowski, Andrzej Tetych, Tomasz Bałdyga, Maciej Rodziewicz, Grzegorz Zawrotny, Anita Witkowska i Michał Janiak.

• Opisy do zdjęć wykonał Tadeusz Markos, pracownik Zespołu Parków Krajobrazowych Pojezierza Iławskiego i Wzgórz Dylewskich w Jerzwałdzie. Za projekt i wydruk odpowiadała firma MKK Sp. z o.o. z Golubia-Dobrzynia, a całość koordynowała Kamilla Jacyszyn-Łachańska, dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska i Rolnictwa Starostwa Powiatowego w Iławie. Edukacyjne kalendarze trafią m.in. do placówek oświatowych na terenie powiatu iławskiego.

f

Pierwsze 20 osób, które się zgłoszą do Wydziału Ochrony Środowiska i Rolnictwa Starostwa Powiatowego w Iławie (ul. Andersa 2A) do pokoju nr 304 (III piętro), otrzyma ten wyjątkowy kalendarz z maluchami.
Zapraszamy!

Kalendarz dostarcza mnóstwa ciekawostek z pierwszego okresu życia zwierząt, życia różnego w zależności od gatunku, ale obejmującego po narodzinach kluczowe etapy, takie jak rozwój fizyczny, naukę podstawowych umiejętności czy adaptację do otoczenia. Dorastanie zwierząt w otoczeniu przyrody to naprawdę duże wyzwanie. Zmienna pogoda, drapieżnictwo, brak pożywienia i sąsiedztwo człowieka, to często elementy determinujące fakt, czy dane zwierzę osiągnie dorosłość. Na szczęście wiele z nich może liczyć na troskliwych rodziców, którzy zwiększają ich szansę na przeżycie. Na każde z tych zwierząt możemy natknąć się, spacerując po terenie naszego powiatu.

Pamiętajmy! Znalezionego przypadkowo małego, dzikiego zwierzęcia nie należy absolutnie dotykać, chwytać, płoszyć, a tym bardziej karmić. Czy każde z napotkanych młodych i nieporadnych zwierząt potrzebuje naszej „pomocy”? Nic bardziej mylnego.

Dzikie zwierzęta w zadziwiający sposób ułatwiają przetrwanie sobie i swojemu potomstwu. Sarny to specjaliści w dziedzinie ochrony swojego potomstwa. Samica sarny (koza), po urodzeniu „porzuca” młode. To oraz fakt, że maluchy nie wydzielają zapachu, zwiększa ich szanse na przeżycie. Matki malucha nie zobaczymy w pobliżu, ale bądźmy pewni, że jest w zasięgu wzroku. Potomstwo odwiedza jedynie w porze karmienia, aby nie przekazać swojego zapachu znanego drapieżnikom. Jeżeli malcowi coś będzie zagrażać, koza z pewnością mu pomoże. Tak więc, jeśli podczas spaceru w lesie zobaczymy małą sarnę, wycofajmy się.

Częściej niż na młode sarny możemy natknąć się na podloty, czyli młode ptaki. Jeśli znajdziemy takie pisklę w mieście, pod drzewem, to możemy młodego ptaka wsadzić z powrotem do gniazda. Jeśli zauważymy, że gniazdo spadło z drzewa, jest uszkodzone, bądź jeśli ptak jest wyraźnie ranny, to wtedy pisklaka powinniśmy zabrać i przekazać pod profesjonalną opiekę. Inaczej postępujemy z ptakami znalezionymi w lesie, na łące bądź polu. Jeśli nie są ranne, zostawmy je.

Zabrane z naturalnego środowiska zwierzę, nawet jeśli przeżyje, często zwrócenie go naturze staje się niemożliwe. Wykarmione przez ludzi traci swój naturalny instynkt i nie jest zdolne do życia na wolności. Dlatego apelujemy do wszystkich! Zanim w odruchu serca będziecie chcieli wziąć bezbronnego malucha, dobrze się zastanówcie. Oceńcie, czy zwierzę jest poturbowane bądź ranne. Jeśli nie, zostawmy je tam, gdzie jest ich dom. One tylko wydają się nieporadne i opuszczone, ale wcale takie nie są. Pamiętajmy także, że zabieranie dzikich zwierząt z ich naturalnego środowiska jest prawnie zabronione.

STYCZEŃ 2025: Samica łosia (Alces alces) z dwójką młodych. Fot. Beata Ułanowicz.

Łoś jest zwierzęciem łownym. W Polsce jednak od 10 kwietnia 2001 roku obowiązuje moratorium, czyli zawieszenie polowań i całoroczny okres ochronny. Między innymi z tego powodu udało się odbudować populację tego gatunku w wielu regionach naszego kraju.

LUTY 2025. Samiec dzierzby gąsiorek (Lanius collurio) z pisklęciem, tak zwanym podlotem. Fot. Stanisław Blonkowski.

Podlot to młody ptak, który słabo lata (bardziej podlatuje) i wygląda, jakby potrzebował pomocy. Jak widać na zdjęciu, rodzice najczęściej są w pobliżu. Zbliża się wiosna i powinniśmy pamiętać, że pisklęta niektórych gatunków ptaków wcześnie opuszczają gniazdo i nie powinniśmy ich zabierać rodzicom.

MARZEC 2025. Borsuk europejski (Meles meles) ze szczenięciem. Fot. Beata Ułanowicz.

Borsuk wbrew wcześniejszym sądom jest zwierzęciem towarzyskim, skłonnym do zabawy z towarzyszami, czy młodymi. Jest też bardzo czujny i ostrożny, aktywny głównie nocą. Pomimo że nie należy do najszybszych zwierząt, to zaatakowany broni się bardzo skutecznie.

KWIECIEŃ 2025. Gęgawy (Anser anser) z pisklętami. Fot. Andrzej Tetych.

Gęgawa uważana jest za przodka gęsi domowej. Kiedyś bardzo płochliwa, obecnie coraz częściej spotykana w pobliżu siedzib ludzkich. Jest to ptak bardzo rodzinny i opiekuńczy w stosunku do swoich piskląt. Jesienią rodziny zbierają się w stada. Młode pod przewodnictwem rodziców lecą na zimowiska.

MAJ 2025. Szczenięta lisa rudego (Vulpes vulpes). Fot. Tomasz Bałdyga.

Lis rudy posiada duże zdolności przystosowawcze do zmieniającego się otoczenia. Coraz częściej można go spotkać na terenie miast, gdzie znajduje schronienie i pokarm. Pokarm tego średniej wielkości drapieżnika to głównie gryzonie, ale też ptaki, ich jaja, gady, płazy czy padlina.

CZERWIEC 2025. Perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) z pisklętami. Fot. Maciej Rodziewicz.

Pisklęta perkoza wymagają troskliwej opieki. Pomimo że od razu umieją pływać, przez pierwsze trzy tygodnie często korzystają z pleców rodziców. Nawet jeśli osiągną już ich wielkość, nadal piskiem dopominają się ryby od swoich opiekunów.

LIPIEC 2025. Samica krzyżówki (Anas platyrhynchos) z pisklętami. Fot. Grzegorz Zawrotny.

Krzyżówka, najpospolitsza z naszych dzikich kaczek jest ptakiem łownym. Jej sukces to umiejętność życia w pobliżu człowieka i duża zdolność reprodukcyjna. Jeżeli pierwszy, wiosenny lęg się nie powiedzie, to przystępuje do kolejnego. Zdarzają się pisklęta nawet w sierpniu.

SIERPIEŃ 2025. Młody samiec daniela zwyczajnego (Dama dama). Fot. Andrzej Tetych.

Daniel zwyczajny pochodzi z Azji Mniejszej. Obecnie spotykamy go w wielu krajach, w tym także w Polsce. Większy od sarny, mniejszy od jelenia, posiadający dużą zmienność umaszczenia i łagodny charakter jest ozdobą wielu parków. Prowadzi się też hodowlę tego gatunku.

WRZESIEŃ 2025. Para żurawi zwyczajnych (Grus grus) z pisklętami. Fot. Stanisław Blonkowski.

Żuraw zwyczajny może żyć ok. 30 – 40 lat. Znosi tylko dwa jaja w sezonie lęgowym, ale rzadko udaje mu się wychować obydwa pisklęta. Jednak długowieczność, dostępność pokarmu i ochrona gatunkowa spowodowały, że populacja żurawi posiada tendencję wzrostową.

PAŹDZIERNIK 2025. Prosięta dzika (Sus scrofa). Fot. Stanisław Blonkowski.

Dzik to duży ssak o krępej budowie, doskonałym węchu, słuchu i wyczulonym dotyku. Ostatnio populację tego zwierzęcia dziesiątkuje choroba afrykański pomór świń (ASF), przez co są regiony, z których dzik zniknął. W przyrodzie jednak nie ma pustki i powoli dziki wracają do naszych lasów.

LISTOPAD 2025. Samica jelenia (Cervus elaphus) z cielęciem. Fot. Anita Witkowska.

Pierwsze dni życia cielę jelenia spędza w ukryciu, jednak matka czuwa nad jego bezpieczeństwem, przychodząc tylko na czas karmienia. Kiedy młode stanie się na tyle sprawne, by w razie niebezpieczeństwa salwować się ucieczką, dołącza do matki, a wraz z nią do stada.

GRUDZIEŃ 2025. Wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris). Fot. Michał Janiak.

Wiewiórka jest gryzoniem aktywnym w dzień. Z natury ciekawska, zwinna, ale bardzo ostrożna, gdyż poluje na nią wiele drapieżników. Ten rudzielec może mieć od jednego do trzech miotów w roku. Dziesięć tygodni wystarczy, by młoda wiewiórka stała się samodzielna.

OKŁADKA: Łabędź niemy (Cygnus olor) z pisklętami. Fot. Dariusz Ciździel.

Łabędź niemy w sezonie lęgowym składa od 5 do 9 jaj. Dorosłe ptaki są troskliwymi rodzicami i zaciekle bronią swojego potomstwa. Mimo to dorosłość osiąga niewielka ilość piskląt. Najwięcej z nich ginie w pierwszym roku swojego życia.

Publikacja Starostwa Powiatowego w Iławie.