Żmija zygzakowata (vipera berus) jest jedynym gatunkiem węża jadowitego występującym w Polsce. Długość samców dochodzi do 68 cm, a samic do 84 cm. Znane są trzy odmiany barwne żmij: szara, brązowa i czarna. 
U osobników o zabarwieniu jasnym jest dobrze widoczny biegnący od szyi wzdłuż całego grzbietu, czarny, regularny zygzak, wyraźniejszy u samców. U okazów bardzo ciemnych lub czarnych jest na ogół niewidoczny.

Żmija zygzakowata ma szparowate, pionowo ustawione źrenice oczu (co odróżnia ją od innych gatunków węży występujących w Polsce). Kryje się w wykrotach, wśród kamieni, pod zwalonymi pniami drzew, w norach gryzoni, wśród skalnych głazów. Najchętniej zamieszkuje wilgotne polany leśne porośnięte mchem torfowym, borówką bagienną i bagna. Można ją spotkać na dobrze nasłonecznionych porębach leśnych, w pobliżu wód stojących i rowów. Dobrze pływa i pije dużo wody. 

Jesień i zimę (od października do marca) przesypia ukryta pod kamieniami, w norach i wykrotach, często gromadnie. 

Żmija atakuje człowieka tylko wtedy, gdy czuje się zagrożona odcięciem drogi ucieczki, nagłym zbliżeniem, dotykaniem kijem lub nogą.

Bezpośrednio po kontakcie z wężem należy poszukać na ciele śladów ugryzienia - w postaci dwóch ranek kłutych (jak po ukłuciu szpilką) w odległości do 1 cm od siebie (nie muszą krwawić). Jeśli w ciągu 10 minut w miejscu ugryzienia przez żmiję nie pojawi się zaczerwienienie i obrzęk, można z dużym prawdopodobieństwem wnioskować, że jad nie został wpuszczony.

     OBJAWY MIEJSCOWE:

• typowa ranka kłuta,
• narastający, rozchodzący się obrzęk,
• ból w miejscu ukąszenia,
• zaczerwienienie, zasinienie,
• krwawienie z ranki (rzadko).

     OBJAWY OGÓLNE:

• niepokój i lęk, 
• osłabienie ogólne, znużenie, senność,
• mdłości, wymioty, bóle brzucha, biegunka,
• poty, dreszcze,
• drętwienie, znieczulenia, np. wokół ust,
• wzmożone pragnienie,
• obrzęk twarzy, węzłów chłonnych, podbiegnięcia krwawe,
• tętno słabe, niemiarowe, niewyczuwalne (spadek ciśnienia, wstrząs).

     PIERWSZA POMOC:

• powyżej miejsca ukąszenia założyć opaskę uciskową (nie za mocno), co 10-20 min. zwalniać opaskę na 1-2 min., 
• rankę odkazić np. wodą utlenioną,
• osobę pokąsaną ułożyć wygodnie i okryć,
• poszkodowany nie powinien wykonywać zbędnych ruchów, 
• podawać duże ilości płynów,
• wezwać lekarza.

     CZEGO NIE ROBIĆ:

• nie masować, nie nacinać ranki, 
• nie odsysać ustami,
• nie podawać alkoholu, leków „cucących”, 
• nie podawać surowicy przeciw jadowi żmij bez decyzji lekarza.

     ZAPOBIEGANIE:

• do lasu, na skałki ubieraj całe wysokie obuwie, najlepiej skórzane,
• patrz pod nogi, nie dotykaj, nie zaczepiaj żmii, pozwól jej uciec,
• zawsze uprzednio obejrzyj miejsce, gdzie siadasz lub opierasz się rękami.