InfoWyprawa część 22. Iławskie atrakcje w jednej zakładce – warto zobaczyć

Iławskie atrakcje w jednej zakładce. Masz w sobie pasję podróżowania, poznawania Iławy i jej okolic pieszo, rowerem, samochodem, kajakiem, czy samolotem, zastanawiasz się, gdzie właśnie ruszyć na wyprawę? Już nie musisz! Wszystkie atrakcje w jednej zakładce InfoWyprawa na Infoilawa!
https://www.infoilawa.pl/infowyprawa

Opracowania 21 szlaków turystycznych mojego autorstwa, które ukazały się na portalu infoilawa.pl wiosną i latem tego roku, dotyczyły głównie atrakcji poza miastem Iława. Pragnę je teraz uzupełnić o temat – Iławskie atrakcje.  

Iława inspiruje. Od bardzo wielu lat Iława inspiruje mieszkańców, artystów, pisarzy, fotografików, filmowców, pasjonatów historii i turystów. We wrześniu ubiegłego roku pierwszy raz do Iławy przyjechała znajoma. Po przyjeździe zadała mi pytanie, z którym zapewne wielu z Was się spotkało - Iława, co warto zobaczyć? 

Odpowiedź rozpocząłem od propozycji rejsu statkiem Ilavia, zaproponowałem odwiedzić ratusz miejski i z wieży ratuszowej zobaczyć panoramę miasta leżącego nad najdłuższym jeziorem w Polsce i wyspę Wielka Żuława, najstarszy „czerwony” kościół, dworki i kamienice na ulicach Kościuszki i Sienkiewicza, pływalnię, itd. Ta rozmowa zainspirowała mnie do wykonania, z okazji 715-lecia Iławy, prezentacji „Iława, warto zobaczyć”. Po 3 tygodniach pracy, w październiku 2020 roku film zaprezentowałem na kanale Youtube. Polecam zobaczyć ten materiał zarówno mieszkańcom, jak i gościom Iławy. Iława skrywa wiele ciekawych, wartych zobaczenia i polecenia perełek. Zatem wyposażmy się w plan miasta Iławy papierowy lub na telefonie i czy to jesień, zima, wiosna, czy lato ruszajmy w miejski plener.

Iława, warto zobaczyć:

• Amfiteatr im. Louisa Armstronga z 1995 r. ze sceną z 2009 r., Bulwar im. Jana Pawła II.
• Budynek z XIX wieku, ul. Wodna 5.
• Bulwar nad Dużym Jeziorakiem z 2014 r., biegnie od ul. Dąbrowskiego do ul. Wańkowicza.
• Bulwar nad rzeką Iławką, etap I z 2014 r., etap II za młynem z 2018 r., etap III za mostem kolejowym z 2021 r., biegnie od ul. Dąbrowskiego do Sosnowej. 
• Bulwar wokół Małego Jezioraka z 1995 r. 
• Dworek neorenesansowy z początku XX wieku, w 1948 r. biblioteka, ul. Kościuszki 27.
• Dworek z końca XIX wieku, ul. Ostródzka 53.
• Dworzec kolejowy z 1905 r. (neogotycki), ul. Dworcowa 3.
• Ekomarina nad Jeziorakiem z 2012 r., ul. Kajki 11a.
• Falowiec z 1974 r., najdłuższy budynek mieszkalny w powiecie, ul. Kasprowicza 1.
• Fosa z XIV wieku, łącząca Jeziorak i rzekę Iławkę, bulwar nad Małym Jeziorakiem. 
• Galeria Jazzowa z 2018 r., prezentacje wystaw tematycznych, ul. Niepodległości 13.
• Galeria Sztuki, ul. Niepodległości 4.
• Gazownia miejska, budynek z 1899 r., od 1982 r. warsztat zajezdni autobusowej, od 1992 r. Cerkiew Św. Jan Teologa, ul. Jagiellończyka 18a.
• Gimnazjum miejskie z 1906 r. (dawniej neogotyckie), obecnie "licek", ul. Sienkiewicza 1.
• Górka Kwasigrocha, miejska, zimowa zjeżdżalnia saneczkowa, ul. 1 Maja 32.
• Hala Ludowa (neoklasycystyczna) z przybudówką od strony jeziora z 1922 r., od 1960 r. kino Lenino, następnie kino X Muza, obecnie kinoteatr Pasja, ul. Niepodległości 13a.
• Hala sportowo-widowiskowa z 1998 r., ul. Niepodległości 11b.
• Informacja Turystyczna, ul. Niepodległości 13.
• Jaz wodny z 1870 r. przebudowany w 1926 r., remontowany w 1995 r., Wyspa Młyńska, ul. Ostródzka 1. 
• Jeziorak - najdłuższe jezioro w Polsce o długości 27,4 km.
• Kamienica z początku XX wieku, po 1945 r. pierwszy urząd Poczty Polskiej w Iławie, ul. Grunwaldzka 6.
• Kamienica z początku XX wieku, ul. Jagiełły 7.
• Kamienica z początku XX wieku, ul. Wiejska 2.
• Kamienica z przełomu XIX i XX wieku, ul. Ostródzka 2. 
• Kamienice z 1900 r. ul. Niepodległości 4 i 4a.
• Kamienice z początku XX wieku, ul. Kościuszki nr 4, 6, 14, 15, 16, 31, 35.
• Komin ciepłowni z 1996 r., wysokość 105 m - najwyższy obiekt w powiecie, ul. Wojska Polskiego 23. 
• Koszary pruskiego pułku artylerii konnej z 1899 r. im. feldmarszałka Gebharda Leberechta von Blüchera (dawniej neogotyckie), od 1949 r. zakład karny, ul. 1-go Maja 14.
• Koszary pruskiego pułku piechoty z 1899 r. im. feldmarszałka Paula von Hindenburga, od 1954 r. Iławska Wytwórnia Części Samochodowych, obecnie siedziby firm, ul. Grunwaldzka 13. 
• Kościół garnizonowy (biały) z 1933 r., ul. Wyszyńskiego 2.
• Kościół gotycki (czerwony) z 1325 r. podziemia, wieża z 1550 r., plebania z 1903 r., ul. Kościelna 1.
• Kościół św. Andrzeja Boboli z 1998 r. z relikwiami papieża św. Jana Pawła II.
• Lasek miejski z końca XIX wieku, zrewitalizowany w 2018 r. położony między ulicami Stacyjną i Sienkiewicza.
• Lecznica miejska z początku XX wieku, 1959-77 sąd rejonowy, od 1983 r. biblioteka miejska, ul. Jagiellończyka 3. 
• Liceum miejskie z 1926 r., od 1939 r. Żeńska Szkoła Średnia, od 1951 r. Mechanik, ul. Mierosławskiego 10.
• Lodowisko kryte z 2017 r., ul. Biskupska 2.
• Miasteczko ruchu drogowego z 2009 r., ul. Kościuszki 11. 
• Młyn elektryczny, parowy Zwillenberg, po 1946 r. magazyn, od 2010 r. budynek mieszkalny Stary Spichlerz, ul. Sobieskiego 14.
• Młyn wodny z 1676 r., od 2020 r. ruina, ul. Kościuszki 24.
• Molo nad Dużym Jeziorakiem z 1983 r., ul. Konstytucji 3 Maja 7.
• Most kolejowy nad rzeką Iławką z 1872 r. z nieistniejącą wartownią z 1905 r.
• Most kolejowy z 1872 r. ul. Wojska Polskiego 36.
• Most łukowy z 2012 r. dzielący Jeziorak na Mały i Duży, od 1905 r. betonowy, od 1850 r. zwodzony, od 1520 r. drewniany, ul. Konstytucji 3 Maja.
• Mury obronne z XIV wieku, ul. Mierosławskiego 3b.
• Najwyższy punkt w Iławie, 150 m n.p.m. ul. Wiejska 11.
• Papieska Kalwaria Pojezierza Iławskiego z 2018 r., ul. Lipowy Dwór 1.
• Park miejski, przebudowany w 1998 r. z fontanną Żaba z 1955 r. i czterema barokowymi rzeźbami: Jowisz, Junona, Meduza i Herakles z 1721 r.  ul. Niepodległości 1.
• Park przyszpitalny z 2018 r., ul. Andersa 3. 
• Plac kolejarzy z 2020 r. z lokomotywą TKt48-53 z 1951 r. i centrum przesiadkowym, ul. Dworcowa 3.
• Plaża "dzika" z 1973 r., remont kapitalny 2016 r., ul. Kajki 11.
• Plaża miejska z 1927 r., ul. Chodkiewicza 3.
• Plaża "Skarbek", ul. Brzechwy 23.
• Pływalnia, Centrum Turystyczno-Rekreacyjne z 2011 r. ze zjeżdżalnią i saunami, ul. Biskupska 2.
• Poczta Carska z 1910 r. (dawniej neogotycka), obecnie Poczta Polska, ul. Jagiellończyka 2.
• Port śródlądowy Iława z 2015 r., ul. Chodkiewicza 5.
• Promenada Geserichsess z 1920 r., po 1945 roku Aleja Pojednania nad Małym Jeziorakiem, od 2000 r., Bulwar im. Jana Pawła II.
• Pruska Kasa Chorych z początku XX wieku, po 1945 r. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, obecnie budynek mieszkalno-usługowy, ul. Kościuszki 31.
• Pruski urząd prowiantowy z 1880 r., ul. Wyszyńskiego 31.
• Przepompownia wodociągów z 1898 r., obecnie Kuźnia Talentów rzeźbiarza Marka Kałuży z minimuzeum, ul. Dąbrowskiego 18.
• Pumptrack o długości 85 m z 2014 r., ul. Wyszyńskiego 12a.
• Ratusz miejski i wieża zegarowa z 1912 r., ul. Niepodległości 13.
• Rondo z 2001 r., pierwsze rondo w Iławie, ul. Dąbrowskiego – Konstytucji 3 Maja.
• Rynek miejski, ul. Kopernika 1d.
• Rzeźnia miejska z 1891 r. (neogotycka), od 1951 r. administracja zakładu drobiarskiego, od 2015 r. Powiatowy Inspektorat Weterynarii, ul. Dąbrowskiego 11.
• Skatepark z 2017 r., ul. Biskupska 2.
• Skwer z 1922 r. z rzeźbą Muszla z 1975 r. Igora Szuma, między kinoteatrem a Małym Jeziorakiem.
• Skwer z pomnikiem Żeromskiego z 1966 r., od 1924 skwer i pomnik poległych pruskich żołnierzy w czasie I wojny światowej dłuta Maxa Radtke, ul. Sienkiewicza 1.  
• Stacja uzdatniania wody z 1903 r., ul. Wodna 2.
• Stadion miejski, wybudowany po melioracji bagien w 1922 r., ul. Sienkiewicza 1.
• Stajnia-wozownia z końca XIX wieku, od 1999 r. Tawerna Kaper, ul. Sobieskiego 10.
• Stare Miasto z 1973 r. z fontannami, ul. Niepodległości 12.
• Strzelnice wojskowe z początku XX wieku, las za Osiedlem Podleśnym.
• Szkoła artylerii przeciwlotniczej z 1916 r. im. feldmarszałka Jochana Ludwika Yorcka, 1949-54 Centralna Szkoła Pracowników Straży Więziennej, od 1959 r. szpital miejski i powiatowy, ul. Andersa 3.
• Szkoła miejska z 1899 r., obecnie Szkoła Podstawowa nr 1, ul. Kościuszki 2a.
• Ścieżki rowerowe, ich łączna długość w 2021 r. to 42 km.
• Tramwaj wodny Ilavia z 1996 r., przystań - bulwar nad Małym Jeziorakiem.
• Tysiąclatka, szkoła podstawowa nr 3 z 1968 r. przebudowana w 2000 r., ul. Niepodległości 11a.
• Wartownia pruskich koszar im. Paula von Hindenburga, obecnie budynek mieszkalny Pod Zegarem, ul. Grunwaldzka 11.
• Wieża ciśnień z 1871 r., ul. Broniewskiego 2.
• Wieża ciśnień z 1905 r., ul. 1-go Maja 28. 
• Wieża ciśnień z 1915 r., ul. Broniewskiego 1.
• Wieża ciśnień z 1942 r., wysokość 45,4 m, najwyższy budynek w powiecie, ul. Kolejowa 2.
• Willa Waldrausch z 1898 r., obecnie siedziba Gospodarstwa Rybackiego, ul. Sienkiewicza 28.
• Willa Widenberg z początku XX wieku, od 1953 r. Sanepid, ul. Sienkiewicza 10.
• Wyspa Wielka Żuława, jedna z 16 wysp na jeziorze Jeziorak, największa w Polsce wyspa w obszarze miejskim o powierzchni 82,4 ha, prom na wyspę - ul. Chodkiewicza. 10.

f

Oglądając fotografie przedwojennej Iławy (Deutsch Eylau), możemy z łezką w oku wyobrazić sobie, jak wyglądałaby dziś lista iławskich atrakcji, gdyby nie grupa czerwonoarmistów, która w styczniu 1945 roku z miotaczami ognia w ręku podpalała kamienicę za kamienicą.

Do zobaczenia na iławskich szlakach.

Opracował: Krzysztof Zakreta/red. kontakt@infoilawa.pl.
Zdjęcia, wideo: z archiwum podróżnika.